Asphodelus ramosus L.

κ. ασφόδελος, σπερδούκλι

Πολυετής ριζωματώδης πόα. Οι ρίζες του φυτού με ατρακτοειδή ριζώματα ενώ τα φύλλα γραμμοειδή, φύονται όλα από τη βάση του. Τα άνθη λευκόχρωμα, με κοκκινοκαφέ νευρώσεις, φέρονται πολλά μαζί σε διακλαδιζόμενες ταξιανθίες. Ο καρπός κάψα.

Είδος των περιοχών της Μεσογείου, απαντά σε χέρσα λιβάδια, βραχώδεις ή αμμώδεις θέσεις. 

Ο Asphodelus ramosus στην Α. Μεσόγειο ήταν, μέχρι πρότινος εσφαλμένα αναγνωρισμένος ως A. aestivus, είδος το οποίο τελικά απαντά μόνο στην Ισπανία και την Πορτογαλία. 

Στην αρχαιότητα ο ασφόδελος συνδέονταν με τη λατρεία των χθόνιων θεών, ο Μπάουμαν (1984) αναφέρει ότι "στον άλλο κόσμο, ο Άδης υποδέχεται τις αδύνατες μορφές των πεθαμένων στον "ασφόδελο λειμώνα", ένα έρημο λιβάδι όπου φυτρώνουν σπερδούκλια. Σ' αυτό το περιβάλλον ταιρίαζει το ωχρό λουλούδι του φυτού. Σ' ένα από αυτά τα λιβάδια, γεμάτα από ασφόδελους, όπως βλέπουμε και σήμερα σε απέραντες εκτάσεις στους λόφους και στις ακτές, συναντήθηκαν και οι ψυχές των ηρώων που είχαν πέσει στην Τροία (Όμηρος, Οδ. 11.539-24.3). Τα χειμωνιάτικα γυμνά κοτσάνια του ασφόδελου τα σύγκριναν οι ποιητές με τις στρατιές των ψυχών που περιφέρονταν στις όχθες του Αχέροντα. Και η δυσάρεστη μυρωδιά του φυτού, μαζί με τα άχαρα λουλούδι, ασφαλώς είχαν σχέση με τον ωχρό θάνατο και το λυκόφως του κάτω κόσμου. Το γεγονός ότι οι ρίζες του φυτού περιέχουν άμυλο, που είναι μια θρεπτική τροφή, να έκαναν τους αρχαίους να πιστεύουν ότι φυτεύοντας ασφόδελους στα νεκροταφεία προσφέρανε στους νεκρούς μια έστω και πενιχρή τροφή στην τελευταία κατοικία τους." 

Όπως αναφέρθηκε, τα ριζώματα των ριζών είναι βρώσιμα. Αποξηραίνονται και στη συνέχεια βράζονται παράγοντας μια κολλώδη ουσία η οποία σε συνδυασμό με σιτάρι χρησιμοποιείται για την παρασκευή ψωμιού.

Οι ρίζες του φυτού χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους για την αντιμετώπιση διαφόρων παθήσεων, χωρίς όμως να χρησιμοποιούνται πια από τη σύγχρονη ιατρική επιστήμη.

Από τα ριζώματα, τέλος μπορεί να παραχθεί ένα είδος κόλλας που χρησιμοποιούνταν στην βιβλιοδεσία και την παρασκευή υποδημάτων, ενώ μπορεί να παραχθεί και μια κιτρινόχρωμη χρωστική. 

Ο ασφόδελος δεν βόσκεται από τα ζώα λόγω του ότι οι βλαστοί του έχουν μικροσκοπικές κρυστάλλινές βελόνες και για τον λόγο αυτό η παρουσία του σε μεγάλους αριθμούς είναι συνήθως αποτέλεσμα υπερβολικής βόσκησης μιας περιοχής. Το ότι και στην αρχαιότητα γίνονταν λόγος για απέραντα λιβάδια ασφοδέλων, σημαίνει ότι από τότε η ισορροπία στην φύση είχε διαταραχθεί λόγω της βόσκησης.

Στη Σύρο: απαντά πολύ συχνά σε όλο σχεδόν το νησί, με ότι αυτό σημαίνει για την ισορροπία των οικοσυστημάτων, από το επίπεδο της θάλασσας.

Φωτ. (1) 18/02/2013, Επισκοπείο, (2) 10/02/2013, Αγ. Αθανάσιος, (3)&(4) 17/03/2013, Δελφίνι, (5) 08/02/2013, Μάλια, (5) 10/01/2013, Επισκοπείο.