Centaurea raphanina subsp. mixta (DC.) Runemark

κ. καρύδα

Πολυετής κατακείμενη πόα, με ροδόχρωμες ή ιώδεις ταξιανθίες, συνήθως 2 έως 4 στο κέντρο ενός, λίγο-πολύ, επίπεδου ρόδακα αποτελούμενο από βαθιά και ακανόνιστα λοβωτά, επιμήκη φύλλα, τα οποία είναι γυμνά και γυαλιστερά πριν την ανθοφορία οπότε και σκληραίνουν και χάνουν τη γυαλάδα τους. Οι ταξιανθίες περιβάλλονται από βράκτια που φέρουν τριχοειδείς απολήξεις στις παρυφές τους και ακίδα στην κορυφή τους. 

Αρκετά ποικιλόμορφο είδος των νησιών του Αιγαίου και της Ν. Ελλάδας.

Όσο τα φύλλα του είναι ακόμα τρυφερά συλλέγεται ως "χόρτο του βουνού" οπότε και καταναλώνεται  είτε βραστό είτε ως τουρσί. 

Το επιστημονικό όνομα του γένους Centaurea (κενταύρια) προκύπτει από το μύθο του κενταύρου Χείρωνα, όπως μας ενημερώνει ο H. Baumann (η ελληνική χλωρίδα στο μύθο, στην τέχνη, στη λογοτεχνία, 1984), "ένα από τα 70 περίπου Κενταύρια, που φυτρώνουν στην Ελλάδα, ίσως να ήταν και το "μέγα κενταύριον" του Χείρωνα, δασκάλου του Ασκληπιού στο θέμα των φαρμακευτικών φυτών και παιδαγωγού του Αχιλλέα. Αυτό το βότανο χρησιμοποίησε για την πληγή που του είχε κάνει κατά λάθος στο πόδι ο Ηρακλής. Η πλήγή όμως δεν γιατρεύτηκε ποτέ και αυτό ανάγκασε τον Χείρωνα να παραιτηθεί από την αθανασία σε όφελος του Προμηθέα και να δώσει έτσι τέλος στους πόνους του.(..) Σύμφωνα με τον Διοσκορίδη το "μέγα κενταύριον" έιναι ένα αξιόλογο φάρμακο για πληγές. Δίνεται στο βότανο και το όνομα Χειρωνιάς ή Αίμα Ηρακλέους, οπότε κι εδώ υπάρχει συσχέτιση με τον κένταυρο Χείρωνα."

Στη Σύρο:  Σε βραχώδεις, ανοιχτές θέσεις και φρυγανότοπους σε όλο το νησί.

Φωτ. (1) 08/04/2010 Κατεργάκι, (2) 20/01/2013 Ψύχα.

Arum concinnatum Schott

κ. δρακόντι

Πολυετές κονδυλοφόρο γεώφυτο. Το έλασμα των φύλλων βαθυπράσινο, με ανοιχτότερο χρώμα κατά μήκος των νεύρων και ενίοτε με διάσπαρτες ανοιχτόχρωμες κηλίδες. Η κορυφή των φύλλων οξεία ενώ η βάση τους με αποκλίνοντες λοβούς. Η σπάθη λευκόπράσινη εσωτερικά, με κιτρινοπράσινο έως καστανόχρωμο σπάδικα, ο οποίος καταλήγει σε ροπαλόμορφη, κυλινδρική ή ελλειψοειδή, κορυφή.

Απαντά σε ρέματα και υγρά πρανή δρόμων, σε χαμηλά υψόμετρα, στη Ν. Πελοπόννησο, τα νησιά του Α. Αιγαίου και την Κρήτη καθώς και την Ασιατική Τουρκία.

Στη Σύρο: σε κοίτες ρεμάτων και άλλες υγρές και συχνά σκιερές θέσεις στο Κίνι, το Επισκοπείο, την Απάνω Μεριά, το Γαλησσά, τον Πάγο, την Ερμούπολη (πάρκο Αγίου Νικολάου), τα Μάλλια, το Δανακό και τα Τάλαντα.

Παλαιότερες αναφορές για την ύπαρξη του Arum italicum στη Σύρο,αφορούν το συγκεκριμένο είδος με το οποίο συχνά συγχέεται. Το Arum concinnatum αποτελεί το τυπικό είδος Arum της περιοχής του Αιγαίου και της Δ. Ανατολίας.

Φωτ. (1), 28/04/2006 Επισκοπείο, (2) 10/12/2012 Επισκοπείο.

Narcissus serotinus L.

κ. νάρκισσος, ζαμπάκι

Πολυετές γεώφυτο με επιμήκη κυλινδρικά φύλλα, απόντα κατά την άνθηση, άνθη συνήθως μεμονωμένα και σπανιότερα μέχρι τρια, δίχρωμα με λευκά πέταλα και πορτοκαλόχρωμη στεφάνη, εύοσμα. Ανθίζει το φθινόπωρο. 

Είδος της Μεσογείου, απαντά βραχώδεις και γενικότερα ξηρές θέσεις. 

Το γένος σχετίζεται ονοματολογικά με το μυθικό Νάρκισσο, ο οποίος σύμφωνα με τη μυθολογία ερωτεύτηκε την αντανάκλαση του στα νερά μιας πηγής και προσπαθώντας, μάταια, να την πιάσει με το χέρι του παρέμεινε σε αυτήν τη θέση θαυμάζοντας το είδωλο του μέχρι που έπαθε μαρασμό και πέθανε και στη θέση του φύτρωσε το ομώνυμο άνθος.

Επίσης, το όνομα του γένους προέρχεται και από τη λέξη ναρκώνω λόγω των ναρκωτικών ιδιοτήτων των φυτών, τα οποία σχετίστηκαν με το θάνατο και την παράνοια. Μάλιστα, σύμφωνα πάντα με τη μυθολογία, ο Άδης αξιοποίησε τις ναρκωτικές ιδιότητες του ναρκίσσου για να αρπάξει την Περσεφόνη. Oι αρχαίοι Έλληνες τοποθετούσαν στα χέρια των νεκρών μπουκέτα με νάρκισσους, ενώ οι Ερινύες και οι Μοίρες φορούσαν περιδέραια από άνθη ναρκίσσων. 

Τα φυτά του γένους περιέχουν την ουσία γαλανθαμίνη, που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της άνοιας.

Οι νάρκισσοι καλλιεργουνταί ευρέως σήμερα για τα εύοσμα άνθη τους και υπάρχουν πολυάριθμες καλλωπιστικές ποικιλίες. 

 

 

Στη Σύρο: σε ξηρές θέσεις στο μεγαλύτερο τμήμα του νησιού. 

Φωτ. (1) 31/10/2012, Άγιος Αθανάσιος, (2) 02/11/2012, Άνω Μάννα & (3) 10/12/2012, Επισκοπείο.

Clematis cirrhosa L.

Κληματίς η κιρρώδης κ. αγράμπελη, αμπελίνα, αγριόκλημα, χελιδονιά

Αειθαλής, αναρριχώμενος (με τη βοήθεια των μίσχων του) θάμνος, οι βλαστοί ραβδωτοί ή λείοι με τους νεαρούς να είναι ενίοτε τριχωτοί. Τα φύλλα των μακροκλαδίων τριμερή ενώ αυτά των βραχυκλαδίων απλά ή σπανιότερα τρίλοβα. Τα άνθη κιτρινόλευκα, κατανεύοντα, ενίοτε με κόκκινα στίγματα και ο καρπός με πολυάριθμα αχαίνια, που το καθένα φέρει μακρύ τριχωτό στύλο.

Είδος της Μεσογειου, απαντά σε θαμνώνες στην ευμεσογειακή ζώνη βλάστησης (μέχρι 350μ.) στη Ν. Ελλάδα, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη. 

Φυτό φαρμακευτικό και τοξικό με πολλές καλλωπιστικές ποικιλίες που χρησιμοποιούνται συχνά στην αρχιτεκτονική κήπων.

Στη Σύρο: σε θαμνώνες και ξερολιθιές στο Επισκοπείο, τα Μάλια και την Παρακοπή.

Φωτ. (1), (2), (3) & (4) Μάλια 05/01/2013

Asplenium ceterach L.

κ. σκορπίδι, σκορπιδόχορτο, χρυσόχορτο.

Πτεριδόφυτο με φύλλα μήκους 3 - 25 εκ. γκριζόχρωμα έως βαθυπράσινα στην άνω επιφάνεια και στην κάτω με ανοιχτόχρωμα καφέ επικαλυπτόμενα λέπια. 

Απαντά σε βράχους και τοίχους στη Δ, Ν και Κ Ευρώπη, φτάνοντας προς το Βορρά μέχρι τη Σκωτία και τη ΝΑ Σουηδία και προς ανατολάς μέχρι την περιοχή της Κριμαίας. 

Φυτό φαρμακευτικό. Του αποδίδονται διουρητικές ιδιότητες, ενώ θεωρείται κατάλληλο και για την αντιμετώπιση του βήχα.

Στη Σύρο: σε αντίστοιχες θέσεις στο μεγαλύτερο τμήμα του νησιού.

Φωτ. 27/11/2012, Άγιος Αθανάσιος.